|
|
|
Источник: Gerhard Köbler, Indogermanisches Wörterbuch, (3. Auflage) 2000. (Можете загрузить PDF на O 140 Кбайт.)
Всего на *o- представлено 157 лексем (81/80 основных) из словаря Герхарда Коблера.
*ō̆ (1), idg., Partikel, Adv., Präp.: Vw.: s. *ē̆ (1).
(*ō), idg., Präp., Postp., Präf.: Vw.: s. *ē.
*ō (2), idg., Interj.: Vw.: s. *ē (2);.
*obʰel-?, idg., V.: nhd. fegen, vermehren;
ne. sweep (V.), increase (V.);
RB.: Pokorny 772 (1323/3), arm., gr.;
W.: gr. ὀφέλλειν (ophéllein), V., mehren, vermehren, fegen;
W.: s. gr. ὄφελος (óphelos), N., Nutzen;
W.: s. gr. ὄφελμα (óphelma), N., Besen;
W.: s. gr. ὄφελτρον (ópheltron), N., Besen;
W.: s. gr. ὀφελτρεύειν (opheltreúein), V., fegen, kehren;
W.: s. gr. ὠφελεῖν (ōphelein), V., nützen, helfen, fördern.
*obʰi, idg., Präp., Präf.: Vw.: s. *ebʰi?.
*od-
(1), idg., V.: nhd. riechen;
ne. smell (V.);
RB.: Pokorny 772 (1324/4), arm., gr., alb., ital., kelt., germ., balt., slaw.;
Hw.: s. *odmā, *od- (2) (?);
W.: gr. ὄζειν (ózein), V., riechen, Geruch verbreiten;
W.: s. lat. odor, M., Geruch, Gestank, Wohlgeruch, Duft, Dampf (M.) (1), Dunst, Vermutung, Ahnung;
W.: s. lat. olēre, V., riechen;
W.: germ. *at-, V., hassen;
an. et-ja (3), sw. V., hetzen, treiben.
*od-
(2), idg., Sb.: nhd. Widerwille, Hass;
ne. aversion;
RB.: Pokorny 773 (1325/5), arm., gr., ital., germ., heth.;
Hw.: s. *od- (1) (?);
W.: gr. ὀυδύειν (udýein), V., streiten, hadern;
W.: gr. ὀδύσσεσθαι (odýssesthai), V., grollen, zürnen;
W.: lat. odium, N., Hass, Widerwille, Abneigung, Feindschaft, Äußerungen des Hasses;
W.: s. lat. odīre, V., hassen, nicht gern sehen, verdrießlich sein (V.);
W.: germ. *at-, V., hassen;
an. et-ja (3), sw. V., hetzen, treiben;
W.: s. germ. *atula-, *atulam, *atala-, *atalam, st. N. (a), Unheil, Schrecken;
ae. at-ol (2), eat-ol, st. N. (a), Schrecken, Unheil, Übel;
W.: s. germ. *atula-, *atulaz, *atala-, *atalaz, Adj., gehässig, feindselig;
an. at-al-l, Adj., streitsüchtig, verhasst, grimmig;
W.: s. germ. *atula-, *atulaz, *atala-, *atalaz, Adj., gehässig, feindselig;
ae. at-ol (1), eat-ol (1), Adj., schrecklich, hässlich, abstoßend.
*ōd-, idg., Konj.: nhd. darauf, und;
ne. upon;
RB.: Pokorny 284;
Hw.: s. *e- (3), *ēd-;
E.: s. *e- (3).
*ō̆dego-?, ō̆dgo-?, idg., Sb.: nhd. Stengel, Stängel;
ne. stem (N.);
RB.: Pokorny 773 (1326/6), ind., kelt.?, balt.;
Hw.: s. *ō̆degᵘ̯o-?.
*ō̆degᵘ̯o-?, *ō̆dgᵘ̯o-?, idg., Sb.: nhd. Stengel, Stängel;
ne. stem (N.);
RB.: Pokorny 773;
Hw.: s. *ō̆dego-?.
*ō̆dgo-?, idg., Sb.: Vw.: s. *ō̆dego-?.
*ō̆dgᵘ̯o-?, idg., Sb.: Vw.: s. *ō̆degᵘ̯o-?.
*odmā, idg., F.: nhd. Geruch;
ne. smell (N.);
RB.: Pokorny 772;
Hw.: s. *od- (1);
E.: s. *od- (1).
*ōg-, *əg-, idg., V., Sb.: nhd. wachsen (V.) (1), Frucht, Beere;
ne. grow, fruit (N.);
RB.: Pokorny 773 (1327/7), arm.?, kelt., germ., balt., slaw.;
W.: s. germ. *akrana-, *akranam, st. N. (a), Frucht, Korn;
got. ak-r-an 42, st. N. (a), Frucht, Ertrag (, Lehmann A106);
W.: s. germ. *akrana-, *akranam, st. N. (a), Frucht, Korn;
an. ak-arn, st. N. (a), Frucht
wildwachsender Bäume;
W.: s. germ. *akrana-, *akranam, st. N. (a), Frucht, Korn;
ae. æc-ern, æc-ren, st. N. (a), Nuss (F.) (1), Mast (F.), Eichel, Ecker.
*ōg̑-, idg., V.: Vw.: s. *ēg̑-.
*ognis, idg., M.: Vw.: s. *egnis.
*ō̆g̑ʰen-?, idg., Sb.: Vw.: s. *ā̆g̑ʰen-.
*ō̆g̑ʰer-?, idg., Sb.: Vw.: s. *ā̆g̑ʰer-.
*ō̆g̑ʰes-?, idg., Sb.: Vw.: s. *ā̆g̑ʰes-.
*og̑ᵘ̯ʰi-, idg., Sb.: Vw.: s. *eg̑ᵘ̯ʰi-.
*oi-, idg., Sb.: Vw.: s. *ei- (4).
*oi-, idg., Sb.: Vw.: s. *ai- (5).
*oibʰ-, idg., V.: Vw.: s. *eibʰ-.
*oid-, *aid-, *h₂oid-, *h₂eid-, idg., V.: nhd. schwellen;
ne. swell (V.);
RB.: Pokorny 774 (1328/8), ind., iran., arm., gr., ill.?, germ., balt., slaw.;
Hw.: s. *oidos, *indro-;
W.: gr. οἰδᾶν (oidan), οἰδεῖν (oidein), V., schwellen, gedunsen sein (V.);
W.: s. gr. οἶδος (oidos), M., Geschwulst;
W.: s. gr. οἴδαξ (oídax), M., unreife Feige;
W.: s. gr. οἶδμα (oidma), N., Wogenschwall, Brandung;
W.: vgl. lat. aemidus, Adj., geschwollen;
W.: germ. *aita,- *aitaz, st. M. (a), Geschwür, Gift;
ahd. eiz 11, st. M. (a), Geschwür, Eiterbeule;
mhd. eiz, st. M., Geschwür, Eiterbeule;
s. nhd. Eiß, Eiße, M., N., Geschwür, DW 3, 382;
W.: s. germ. *aitra-, *aitram, st. N. (a), Gift, Geschwür;
an. eit-r, st. N. (a), Raserei, Eiter;
W.: s. germ. *aitra-, *aitram, st. N. (a), Gift, Geschwür;
ae. āt-or, ǣt-er, st. N. (a), Gift, Entzündung;
W.: s. germ. *aitra-, *aitram, st. N. (a), Gift, Geschwür;
vgl. ae. ǣt-r-en, Adj., giftig;
W.: s. germ. *aitra-, *aitram, st. N. (a), Gift, Geschwür;
vgl. ae. ǣt-r-ian, ǣt-r-an, sw. V., vergiften;
W.: s. germ. *aitra-, *aitram, st. N. (a), Gift, Geschwür;
anfrk. eit-ir 1, st. N. (a), »Eiter«, Gift;
W.: s. germ. *aitra-, *aitram, st. N. (a), Gift, Geschwür;
as. et-t-ar* 1, st. N. (a), Eiter;
mnd. etter, M.;
W.: s. germ. *aitra-, *aitram, st. N. (a), Gift, Geschwür;
ahd. eitar* 26, eittar*, st. N. (a), Gift, Eiter;
mhd. eiter, st. N., Gift, Ohrenfließen;
nhd. Eiter, N., M., Eiter, Gift, DW 3, 391.
*oidos, idg., Sb.: nhd. Geschwulst;
ne. growth, swelling (N.);
RB.: Pokorny 774;
Hw.: s. *oid-;
E.: s. *oid-;
W.: germ. *aita-, *aitaz, st. M. (a), Geschwür, Gift;
ahd. eiz 11, st. M. (a), Geschwür, Eiterbeule;
mhd. eiz, st. M., Geschwür, Eiterbeule;
s. nhd. Eiß, Eiße, M., N., Geschwür, DW 3, 382.
*oig-, idg., V.: Vw.: s. *eig-.
*oinos, idg., Pron., Adj.: nhd. er, ein, einer, allein;
ne. a, one (Adj.), alone;
RB.: Pokorny 286;
Hw.: s. *e- (3);
E.: s. *e- (3);
W.: gr. οἴνος (oínos), M., Eins auf dem Würfel;
W.: vgl. lat.-gr. anachoreta, M., Einsiedler;
ae. ā-n-cor, st. M. (a), Einsiedler;
W.: vgl. lat.-gr. anachoreta, M., Einsiedler;
ae. ā-n-cr-a, sw. M. (n), Einsiedler;
W.: vgl. lat.-gr.
anachoreta, M., Einsiedler;
ahd. einkoran* Adj.=M., Ensiedler, Eremit;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein;
got. ai-n-s 197, krimgot. ita, Adj. (a), Num.
Kard., ein, allein, ein einziger, irgendein;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num.
Kard., ein;
an. ei-n-n, Adj., ein, allein, irgendein;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein;
ae. ā-n, ǣ-n, Adj., Adv., ein, allein, einzig, einzeln;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein (Num. Kard.);
ae. ā-n-ian, sw. V. (2), vereinigen;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein (Num. Kard.);
ae. a-m-ber (1), a-m-bor, ė-m-ber, st. M. (a), st. F. (ō), st. N. (a), Eimer, Gefäß, Fass, Krug (M.) (1), Kanne;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein (Num. Kard.);
afries. ê-n 100 und häufiger?, â-n, Pron., ein (Pron.);
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein (Num. Kard.);
anfrk. ei-n 1, Adj., Pron., Num. Kard., ein, allein;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein (Num. Kard.);
as. ê-n 365, Adj., Num. Kard., ein, einzig, allein;
mnd. ēn, ein, Adj.;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein (Num. Kard.);
as. *g-ê-n?, Adj., Indef.-Pron., kein;
mnd. gēn, gein, Indef. Pron., kein;
W.: germ. *aina-, *ainaz, Num. Kard., ein (Num. Kard.);
ahd. ein (1) 1829, Num. Kard., Indef.-Pron., Adj., Adv., ein, einer, irgendein;
mhd. ein, Num. Kard., Indef.-Pron., ein, irgendwer, ein
gewisser;
nhd. ein, Num. Kard., Indef.-Pron., ein, DW 3, 112;
W.: vgl. germ. *ainahō-, *ainahōn, *ainaha-, *ainahan, sw. Adj., einzig;
got. ai-n-ah-a 3, sw. Adj., einzig;
W.: vgl. germ. *ainahō-, *ainahōn, *ainaha-, *ainahan, Adj., einzig;
an. ei-n-g-a, Adj., einzig;
W.: vgl. germ. *ainahō-, *ainahōn, *ainaha-, *ainahan, Adj., einzig;
ae. ā-n-ga, Adj., Adv., einzig, allein;
W.: vgl. germ. *ainahō-, *ainahōn, *ainaha-, *ainahan, Adj., einzig;
as. ê-n-ag 5, Adj., einzig;
mnd. einich, Adj.;
W.: vgl. germ. *ainalibi, Num. Kard., elf;
got. ai-n-li-f* 2, Num. Kard., elf;
W.: vgl. germ. *ainalibi, Num. Kard., elf;
an.
e-l-li-f-u, Num. Kard., elf;
W.: vgl. germ. *ainalibi, Num. Kard., elf;
ae. e-n-le-f-an, ǣ-n-le-f-an, ǣ-n-leo-f-an, ǣ-n-lu-f-on, e-l-le-f-an, e-l-le-f-ne, e-nd-le-f-an, Num. Kard., elf;
W.: vgl. germ. *ainalibi, Num. Kard., elf;
afries. a-n-d-lo-v-a 26, a-l-v-e, a-l-v-ene, e-l-le-v-a, Num. Kard., elf;
W.: vgl. germ. *ainalibi, Num. Kard., elf;
as. el-le-v-an* 3, e-le-v-an*, Num.
Kard., elf;
mnd. elvene, Num. Kard.;
W.: vgl. germ. *ainalibi, Num. Kard., elf;
ahd. einlif 8, Num. Kard., elf;
mhd. einlif, einlef, eilif, eilef, eilf, Num.
Kard., elf;
nhd. elf, Num. Kard., elf, DW 3, 413.
*ois-, idg., Sb.: Vw.: s. *oi̯es-.
*oisā, idg., F.: Vw.: s. *eisā.
*oismo-, idg., Sb.: nhd. Ansturm, Zorn;
ne. anger (N.);
RB.: Pokorny 299;
Hw.: s. *eis- (1);
E.: s. *eis- (1).
*oistro-, idg., Sb.: nhd. Zorn, Wut;
ne. anger (N.);
RB.: Pokorny 299;
Hw.: s. *eis- (1);
E.: s. *eis- (1).
*oito-, idg., Sb.: nhd. Weg;
ne. way (N.);
RB.: Pokorny 293;
Hw.: s. *ei- (1);
E.: s. *ei- (1);
W.: s. germ. *aiþa-, *aiþaz, *aida-, *aidaz, st. M. (a), Eid;
an. ei-ð-r, st. M. (a), Eid;
W.: s. germ. *aiþa-, *aiþaz, *aida-, *aidaz, st. M. (a), Eid;
ae. ā-þ, st. M. (a), Eid;
W.: s. germ. *aiþa-, *aiþaz, *aida-, *aidaz, st. M. (a), Eid;
afries. ê-th 200 und häufiger?, â-th, st. M. (a), Eid;
W.: s. germ. *aiþa-, *aiþaz, *aida-, *aidaz, st. M. (a), Eid;
as. ê-th* 3, st. M. (a), Eid;
mnd. eit, ēt, M. und N.;
W.: s. germ. *aiþa-, *aiþaz, *aida-, *aidaz, st. M. (a), Eid;
ahd. eid 37, st. M. (a), Eid, Schwur, Zeugnis, Versprechen;
mhd. eit, st. M., st. F., Eid, Anrufung des göttlichen
Gerichts;
nhd. Eid, M., Eid, DW 3, 82;
W.: vgl. germ. *mainaiþa-, *mainaiþaz, st. M. (a), Meineid;
ae. mā-n-ā-þ, st. M. (a), Meineid, falscher Eid;
W.: vgl. germ. *mainaiþa-, *mainaiþaz, st. M. (a), Meineid;
afries. mê-n-ê-th 12, st. M. (a), Meineid;
W.: vgl. germ. *mainaiþa-, *mainaiþaz, st. M. (a), Meineid;
as. m-ê-n-êth 3, st. M. (a), Meineid;
W.: vgl. germ. *mainaiþa-, *mainaiþaz, st. M. (a), Meineid;
ahd. meineid* 5, st. M. (a), Meineid, Falscheid;
mhd. meineit, st. M., Meineid;
nhd. Meineid, M., falscher Eid, Meineid, DW 12, 1922.
*oito-, idg., Sb.: Vw.: s. *aito-.
*oiu̯ā, idg., F.: nhd. Gesetz, Norm, Bündnis;
ne. law, rule (N.);
RB.: Pokorny 296;
Hw.: s. *ei- (1);
E.: s. *ei- (1);
W.: s. gr. ποῖος (poios), Adv., wie beschaffen?;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
ae. ǣ (2), ǣw, st. F. (i), Recht, Gesetz, Satzung, Religion;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
afries. ā (2) 8, ē (2), F., Gesetz;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
afries. ê-w-a (1) 18, ê-w-e, ê, jou-w-e, F., Gesetz, Recht, Ewigkeit;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
anfrk. ēw-a* (1) 1, st. F. (ō), Recht, Gesetz;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
as. êw-a 3, st. F. (jō), sw. F. (n), Recht, Gesetz;
mnd. ewe, F.;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
as. êo 22, êu, ê*, g-êo*, g-io*, st. M. (wa), Recht, Gesetz;
s. mnd. ê, F.;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
ahd. ēwa* (1)? 238, ēa, ēo*, st. F. (jō), sw. F. (n), Gesetz, Recht, Regel;
mhd. ēwe, ē, st. F., Gewohnheitsrecht, Bund der Ehe;
nhd. Ehe, F., Bund, Ehe, DW 3, 39;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
ahd. ēwī* 4, st. F. (ī), Gesetz, Testament, Religion;
s. mhd. ēwe, st. F., Gewohnheitsrecht, Bund der Ehe;
nhd. Ehe, F., Bund, Ehe, DW 3, 39;
W.: germ. *aiwa-, *aiwaz, st. M. (a), Recht?, Gesetz?;
lat.-ahd. ewa 9 und häufiger?, F., Recht, Gesetz.
*oiu̯o-, idg., Sb.: nhd. Weg;
ne. way (N.);
RB.: Pokorny 293;
Hw.: s. *ei- (1);
E.: s. *ei- (1).
*oi̯es-, *ois-, *īs-, idg., Sb.: nhd. Stange, Deichsel;
ne. pole (N.) (1);
RB.: Pokorny 298;
Hw.: s. *ei- (4);
E.: s. *ei- (4).
*ōi̯om, idg., Adj., N.: Vw.: s. *ōu̯i̯om.
*ok-?, idg., V.: nhd. überlegen (V.), meinen, denken, erhaben?;
ne. think, lofty;
RB.: Pokorny 774 (1329/9), gr., germ.;
Hw.: s. *okᵘ̯- (?);
W.: gr. ὀκνεῖν (oknein), V., zögern, zaudern, Bedenken haben;
W.: s.
gr. ὀκνηρός (oknērós), Adj., zögernd, bedenklich, träge, saumselig;
W.: s. gr. ὄκνος (óknos), M., Zögern, Verdrossenheit, Trägheit, Zaudern;
W.: germ. *ah-, V., glauben, meinen, denken;
as. ah-t-on 5, ah-t-oian*, ah-t-ogean*, sw. V. (2), achten auf, glauben, erwägen;
mnd. achten, sw. V.;
W.: germ. *ah-, V., glauben, meinen, denken;
ahd. ahtōn 199, sw. V. (2), achten, nachdenken, überlegen (V.) (, EWAhd 1, 124);
mhd. ahten, sw. V., merken auf, beachten, erwägen;
nhd. achten, sw. V., achten, DW 1, 167;
W.: vgl. germ. *ahtō, st. F. (ō), Beachtung, Aufmerksamkeit;
ae. eah-t, st. F. (ō), Rat, Beratung, Überlegung, Achtung, Schätzung, Wert;
W.: s. germ. *ahtō, st. F. (ō), Beachtung, Aufmerksamkeit;
ae. æh-t-l-e, sw. F. (n), Achtung;
W.: s. germ. *ahtō, st. F. (ō), Beachtung, Aufmerksamkeit;
ahd. ahta 14, st. F. (ō), Acht (F.) (2), Fürsorge, Nachdenken (, EWAhd 1, 116);
mhd. ahte, st. F., Zustand, Beschaffenheit;
nhd. Acht, F., Acht (F.) (2), DW 1, 166;
W.: vgl. germ. *ahtalōn, sw. V., streben, denken;
an.
atl-a, sw. V. (2), denken, streben.
*ok̑-, idg., Adj.: Vw.: s. *ak̑- (2).
*ok̑er-, idg., Adj.: Vw.: s. *ak̑er-.
*ok̑etā, idg., F.: nhd. Egge (F.) (1), Spitze;
ne. point (N.), tip (N.);
RB.: Pokorny 22;
Hw.: s. *ak̑- (2);
E.: s. *ak̑- (2);
W.: s. lat. occa, F., Egge;
W.: germ. *agiþō, *agidō, st. F. (ō), Egge (F.) (1);
ae. ėg-eþ-e, eg-þ-e, st. F. (ō), Egge (F.) (1), Harke, Rechen (M.);
W.: germ. *agiþō, *agidō, st. F. (ō), Egge (F.) (1);
afries. ei-d-e 1, eg-ithe*, st. F. (ō), Egge (F.) (1);
W.: germ. *agiþō, *agidō, st. F. (ō), Egge (F.) (1);
as. ėg-ith-a* 5, st. F. (ō), Egge (F.) (1);
mnd. ēgede, F.;
W.: germ. *agiþō, *agidō, st. F. (ō), Egge (F.) (1);
ahd. egida 40, st. F. (ō), Egge (F.) (1), Hacke (F.) (2), Hürde;
mhd. egede, sw. F., Egge (F.) (1);
nhd. Egde, F., Egge (F.) (1), DW 3, 36;
W.: s. germ. *agjōn, sw. V., eggen;
s. ae. ėcg-an, sw. V. (2?), schärfen, eggen;
W.: s. germ. *agjōn, sw. V., eggen;
as. *ėg-g-ia-n?, *ė-k-k-ia-n?, sw. V. (1b), eggen;
W.: s. germ. *agjōn, sw. V., eggen;
ahd. eggen* 4, sw. V. (1b), eggen, ebnen, schließen?;
mhd. eggen, egen, sw. V., eggen;
nhd. eggen, sw. V., eggen, DW 3, 35.
*ok̑ri-, *ok̑ro-, idg., Sb.: nhd. Ecke, Spitze;
ne. corner (N.), point (N.);
RB.: Pokorny 21;
Hw.: s. *ak̑- (2);
E.: s. *ak̑- (2);
W.: gr. ὄκρις (ókris), F., Spitze, Ecke, Kante, Bergspitze;
W.: lat. ocris, alat., M., steiniger Berg;
W.: lat. ocrea, F., Beinschiene, Beinharnisch, Gamasche;
W.: s.
lat. Interocrea, F., Beinschiene?;
W.: s. lat. Ocriculum, N.=ON, Otricoli (Stadt
in Umbrien).
*ok̑ro-, idg., Sb.: Vw.: s. *ok̑ri-.
*ōk̑ro-?, idg., Sb.: nhd. Habicht?;
ne. hawk (N.)?;
RB.: Pokorny 775;
Hw.: s. *ōk̑ús.
*ok̑tō, idg., Num. Kard.: Vw.: s. *ok̑tōu.
*ok̑tōu, *ok̑tō, *h₃ek̑teh₂, idg., Num. Kard.: nhd. acht;
ne. eight;
RB.: Pokorny 775 (1330/10), ind., iran., arm., phryg./dak., gr., alb., ital., kelt., germ., balt., slaw., toch.;
W.: gr. ὀκτώ (oktō), Num. Kard., acht;
W.: s. gr. ὄγδοος (ógdoos), Num. Ord., achte;
W.: lat. octō, Num. Kard., acht;
s. lat. Octōber, M., Oktober;
ae. octō-ber, st. M. (a), Oktober;
W.: germ. *ahtau, Num. Kard., acht;
got. aht-au 4, krimgot. athe, Num. Kard., acht (, Lehmann A59);
W.: germ. *ahtau, Num. Kard., acht;
an. ātt-a (1), Num. Kard., acht;
W.: germ. *ahtau, Num. Kard., acht;
ae. eahta, Num. Kard., acht;
W.: germ. *ahtau, Num. Kard., acht;
afries. achta (1) 43, Num. Kard., acht;
W.: germ. *ahtau, Num. Kard., acht;
as. ahto, 39, Num. Kard., acht;
mnd. achte;
W.: germ. *ahtau, Num. Kard., acht;
as. ahto-doch 2, Num. Kard., achtzig;
vgl. mnd.
achtentich, tachtentich;
W.: germ. *ahtau, Num. Kard., acht;
ahd. ahto 18, Num.
Kard., acht;
mhd. aht, ahte, Num. Kard., acht;
nhd. acht, Num. Kard., acht DW 1, 164 (, EWAhd 1, 121);
W.: germ. *ahtau, Num. Kard., acht;
ahd. ahtozo* 2, Num.
Kard., achtzig (, EWAhd 1, 125);
W.: s. germ. *ahtudō-, *ahtudōn, *ahtuda-, *ahtudan, Num. Ord., achte;
got. aht-u-d-a* 1, Num. Ord.=sw. Adj., achte;
W.: s. germ. *ahtudō-, *ahtudōn, *ahtuda-, *ahtudan, Num. Ord., achte;
an. ātt-i, Num.
Ord., achte;
W.: s. germ. *ahtudō-, *ahtudōn, *ahtuda-, *ahtudan, Num. Ord., achte;
ae. eaht-oþa, Num. Ord., achte;
W.: s. germ. *ahtudō-, *ahtudōn, *ahtuda-, *ahtudan, Num. Ord., achte;
afries. acht-unda (1) 1 und häufiger, acht-anda (1), acht-a (3), Num. Ord., achte;
W.: s. germ. *ahtudō-, *ahtudōn, *ahtuda-, *ahtudan, Num. Ord., achte;
as. ahto-do* 1, Num. Ord., achte;
mnd. achtede;
W.: s. germ. *ahtudō-, *ahtudōn, *ahtuda-, *ahtudan, Num. Ord., achte;
ahd. ahtodo 37, Num. Ord., achte (, EWAhd 1, 123);
mhd. ahtode, ahte, ahtede, Num. Ord., achte;
nhd. achte, Num. Ord., achte, DW 1, 167.
*ōk̑ús, *h₁ek̑-, idg., Adj.: nhd. schnell;
ne. quickly, fast (Adj.);
RB.: Pokorny 755 (1331/11), ind., iran., gr., ital., kelt., slaw.?;
Hw.:
s. *ak̑- (2), *ōk̑ro-?;
E.: s. *ak̑- (2);
W.: gr. ὠκύς (ōkýs), Adj., schnell, rasch;
W.: lat. ōcior, Adj. (Komp.) nhd. geschwindere, schnellere, zeitigere, ehere, frühere;
W.: vgl. lat. *acupeter, Adj., schnellfliegend;
vgl. lat. accipiter, M., Schnellflieger, Habicht, Falke;
W.: vgl. lat. acupedius, Adj., schnellfüßig.
*okᵘ̯-, *okᵘ̯i-, *okᵘ̯en-, *okᵘ̯n-, *h₃ekᵘ̯-, idg., Sb.: nhd.
Auge;
ne. eye (N.);
RB.: Pokorny 775;
Hw.: s. *okᵘ̯- (V.), *okᵘ̯es-, *okᵘ̯t-;
E.: s. *okᵘ̯- (V.);
W.: gr. ὄσσε (ósse), Dual, Augen;
s. gr. ὀπτικός (optikós), Adj., die Optik betreffend;
vgl. gr. ὀπτική (optikḗ), F., Optik;
lat. opticē, F., Optik;
nhd. Optik, F., Optik;
W.: gr. ὄπις (ópis), N., Beachtung, Berücksichtigung;
W.: gr. ὄμμα (ómma), N., Auge, Blick, Antlitz;
W.: s. lat. oculus, M., Auge;
W.: germ. *auga-, *augam, st. N. (a), Auge;
an. aug-a, st. N. (a), Auge;
W.: germ. *auga-, *augam, st. N. (a), Auge;
germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
anfrk. ōg-a 6, oug-a*, st. N. (a)?, sw. N. (n), Auge;
W.: germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
got. aug-ō 55, krimgot. oeghene, ōghene*, sw. N. (n), Auge;
W.: germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
ae. éag-e (1), ēg-e, sw. N. (n), Auge, Öffnung, Loch;
W.: germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
afries. âg-e 80 und häufiger, sw. N. (n), Auge;
W.: germ. *auga-, *augam, st. N. (a), Auge;
germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
as. ôg-a* 17, sw. N. (n), Auge;
W.: germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
ahd. ouga (1) 316, st. N. (a?), sw. N (n), Auge, Blick, Antlitz, Gesicht;
mhd. ouge, sw. N., Auge;
nhd. Auge, N., Auge, DW 1, 789;
W.: s. germ. *augja-, *augjaz, Adj., äugig;
an. eyg-r, Adj., -äugig;
W.: s. germ. *augja-, *augjaz, Adj., äugig;
s. ae. *éag-e (2), Adj., äugig;
W.: vgl. germ. *augida-, *augidaz, Adj., äugig;
an. eyg-ð-r, Adj., mit einer Öffnung versehen (Adj.), -äugig;
W.: vgl. ahd. agawis* 1, agiwis*, ougwis*, ougawis*, Adv., öffentlich, offenbar (, EWAhd 1, 88?).
*okᵘ̯-, *h₃ekᵘ̯-, idg., V.: nhd. sehen;
ne. see (V.);
RB.: Pokorny 775 (1332/12), ind., iran., arm., gr., alb., ital., kelt., germ., balt., slaw., toch.;
Hw.: s. *okᵘ̯- (Sb.), *okᵘ̯es-, *okᵘ̯t-, *ok- (?);
W.: gr. ὄπωπα (ópōpa), V. (1. Pers. Perf.), ich beobachte, ich erblicke;
s. gr. ὄψ (óps), F., Auge, Gesicht;
W.: s. gr. ὄσσε (ósse), Dual, Augen;
vgl. gr. ὀπτικός (optikós), Adj., die Optik betreffend;
gr. ὀπτική (optikḗ), F., Optik;
lat. opticē, F., Optik;
nhd. Optik, F., Optik;
W.: s. gr. ὀπιπεύειν (opipeúein), V., nachgaffen, sich nach etwas umsehen;
W.: s. gr. ὄσσεσθαι (óssesthai), V., geistig sehen, ahnen;
W.: s. gr. (att.) ὀττεύεσθαι (otteúesthai), V., ahnen, fürchten;
W.: s.
gr. ὄμμα (ómma), N., Auge, Blick, Antlitz;
W.: s. gr. ὄπις (ópis), N., Beachtung, Berücksichtigung;
W.: s. gr. ὀπή (opḗ), F., Lücke, Luke, Öffnung, Klufe;
W.: s. lat. oculus, M., Auge;
W.: s. germ. *auga-, *augam, st. N. (a), Auge;
an. aug-a, st. N. (a), Auge;
W.: s. germ. *auga-, *augam, st. N. (a), Auge;
germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
anfrk. ōg-a 6, oug-a*, st. N. (a)?, sw. N. (n), Auge;
W.: s. germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
got. aug-ō 55, krimgot. oeghene, ōghene*, sw. N. (n), Auge (, Lehmann A226);
W.: s. germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
ae. éag-e (1), ēg-e, sw. N. (n), Auge, Öffnung, Loch;
W.: s. germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
afries. âg-e 80 und häufiger, sw. N. (n), Auge;
W.: s. germ. *augō-, *augōn, *auga-, *augan, sw. N. (n), Auge;
ahd. ouga (1) 316, st. N. (a?), sw. N (n), Auge, Blick, Antlitz, Gesicht;
mhd. ouge, sw. N., Auge;
nhd. Auge, N., Auge, DW 1, 789;
W.: s. germ. *augjan, sw. V., zeigen;
afries. āuw-a* 6, âw-a, sw. V. (1), zeigen;
W.: s. germ. *augjan, sw. V., zeigen;
anfrk. oug-en* 6, ōg-en*, sw. V. (1), zeigen;
W.: s. germ. *augjan, sw. V., zeigen;
ahd. ougen* (1) 182, sw. V. (1a), zeigen, offenbaren, beweisen;
mhd. ougen, sw. V., zeigen, vor Augen bringen;
nhd. äugen, sw. V., sehen lassen, äugen, DW 1, 801;
W.: s. germ. *augja-, *augjaz, Adj., äugig;
an. eyg-r, Adj., -äugig;
W.: s. germ. *augja-, *augjaz, Adj., äugig;
ae. *éag-e (2), Adj., äugig;
W.: s. germ. *augjan, sw. V., zeigen;
as. ôg-ian 9, sw. V. (1a), zeigen;
W.: s. germ. *augjan, sw. V., zeigen;
ahd. ougen* (1) 182, sw. V. (1a), zeigen, offenbaren, beweisen;
mhd. ougen, sw. V., zeigen, vor Augen bringen;
nhd. äugen, sw. V., sehen lassen, äugen, DW 1, 801;
W.: vgl. germ. *augida-, *augidaz, Adj., äugig;
an. eyg-ð-r, Adj., mit einer Öffnung versehen (Adj.), -äugig;
W.: vgl. germ. *anhtjan, sw. V., verfolgen;
vgl. afries. ach-t-e 9, ach-t F., Gericht (N.) (1), Gerichtshof, Urteilsvorschlag;
W.: ? germ. *ah-, sw. V., glauben, meinen, fürchten;
got. ah-jan* 1, sw. V. (1), meinen;
W.: ? germ. *ah-, sw. V., glauben, meinen, fürchten;
got. ah-a* 6, sw. M. (n), Sinn, Verstand (, Lehmann
A52);
W.: ? germ. *ah-, sw. V., glauben, meinen, fürchten;
afries. ach-t-ia 6, sw. V. (2), sich beraten (V.), taxieren, schätzen;
W.: ? germ. *ah-, V., glauben, meinen, denken;
as. ah-t-ian* 1, sw. V. (1a), glauben, für etwas
halten, achten;
mnd. achten, echten, sw. V.;
W.: ? germ. *ah-, V., glauben, meinen, denken;
as. ah-t-on 5, ah-t-oian*, ah-t-ogean*, sw. V. (2), achten auf, glauben, erwägen, erachten;
mnd. achten, sw. V..
*okᵘ̯en-, *okᵘ̯n-, idg., Sb.: Vw.: s. *okᵘ̯- (Sb.).
*okᵘ̯es-, *okᵘ̯s-, idg., Sb.: nhd. Auge;
ne. eye (N.);
RB.: Pokorny 775;
Hw.: s. *okᵘ̯- (V.), *okᵘ̯- (Sb.);
E.: s. *okᵘ̯- (V.).
*okᵘ̯i-, idg., Sb.: Vw.: s. *okᵘ̯- (Sb.).
*okᵘ̯n-, idg., Sb.: Vw.: s. *okᵘ̯en-.
*okᵘ̯s-, idg., Sb.: Vw.: s. *okᵘ̯es-.
*okᵘ̯t-, idg., Sb.: nhd. Auge;
ne. eye (N.);
RB.: Pokorny 775;
Hw.: s. *okᵘ̯- (V.), *okᵘ̯- (Sb.);
E.: s. *okᵘ̯- (V.).
*ol-, idg., Sb.: Vw.: s. *el- (4).
*ol-, idg., V.: Vw.: s. *el- (5).
*ol-, idg., Sb.: Vw.: s. *el-.
*ol-, idg., Adv.: Vw.: s. *al- (1).
*ol-, idg., Adj.: Vw.: s. *el- (1).
*ol-, idg., V.: Vw.: s. *el- (3).
*ol-?, idg., V.: Vw.: s. *ole-?.
*ole-?, *ol-?, idg., V.: nhd. vernichten;
ne. destroy;
RB.: Pokorny 777 (1333/13), gr., ital., heth.;
W.: s. gr. ὀλλύναι (ollýnai), V., zugrunde richten, verlieren;
W.: s. gr. ὀλέκειν (olékein), V., vernichten;
W.: s. gr. ὀλόεις (olóeis), ὀλοός (oloós), Adj., verderblich, schädlich, grausig;
W.: s. gr. ὀλετής (oletḗs), M., Vernichter;
W.: s. lat. abolēre, V., vernichten, vertilgen.
*oleig-, idg., Adj., Sb.: Vw.: s. *leig- (1).
*oleik-, idg., Adj., Sb.: Vw.: s. *leik-.
*olī̆nā, idg., F.: nhd. Elle, Ellbogen, Ellenbogen;
ne. elbow (N.);
RB.: Pokorny 307;
Hw.: s. *el- (8);
E.: s. *el- (8);
W.: gr. ὠλένη (ōlénē), F., Ellenbogen, Arm, Hand;
W.: gr. ὠλήν (ōlḗn), F., Ellenbogen, Arm, Hand;
W.: lat. ūlna, F., Ellbogenknochen, Arm, Klafter;
W.: germ. *alinō, st. F. (ō), Elle;
got. al-ein-a* 1, st. F. (ō), Elle;
W.: germ. *alinō, st. F. (ō), Elle;
an. *el-n, Sb., Elle;
W.: germ. *alinō, st. F. (ō), Elle;
an. ǫl-n, st. F. (ō), Unterarm, Elle;
W.: germ. *alinō, st. F. (ō), Elle, Vorderarm;
ae. ėl-n, st. F. (ō), Vorderarm, Elle;
W.: germ. *alinō, st. F. (ō), Elle;
afries. el-n-e* 4, st. F. (ō), Elle;
W.: germ. *alinō, st. F. (ō), Elle;
as. el-i-n-a 1, st. F. (ō), Elle;
mnd. elne, F.;
W.: germ. *alinō, st. F. (ō), Elle;
ahd. elina 41, elna, elle, st. F. (ō), Elle, Ellenbogen;
mhd. elne, eln, elline, ellen, st. F., Elle;
ele, elle, st. F., sw. F., Elle;
nhd. Elle, F., Elle, DW 3, 414;
W.: vgl. germ. *alinabugō-, *alinabugōn, *alinabuga-, *alinabugan, sw. M. (a), Ellenbogen;
an. ǫl-n-bog-i, sw. M. (n), Ellenbogen;
W.: vgl. germ. *alinabugō-, *alinabugōn, *alinabuga-, *alinabugan, sw. M. (a), Ellenbogen;
ae. ėl-n-bog-a, st. M. (a), Ellenbogen;
W.: vgl. germ. *alinabugō-, *alinabugōn, *alinabuga-, *alinabugan, sw. M. (a), Ellenbogen;
ahd. elinbogo 18, sw. M. (n), Ellenbogen, Ellbogen;
mhd. elenboge, sw. M., Ellenbogen;
nhd. Ellenboge, M., Ellbogen, Ellenbogen, DW 3, 414;
W.: s. germ. *aljana-, *aljanam, st. N. (a), Eifer, Kraft, Mut;
an. el-jan, el-jun, st. N. (a), Mut, Kraft;
W.: s. germ. *aljana-, *aljanam, st. N. (a), Eifer, Kraft, Mut;
ae. ėl-l-en (1), st. M. (a), st. N. (a), Eifer, Kraft, Mut, Kampf;
W.: s. germ. *aljana-, *aljanam, st. N. (a), Eifer, Kraft, Mut;
as. ėl-li-an* 2, st. N. (a), Mut;
mnd. ellen, Ahd. Wb.;
W.: s. germ. *aljana-, *aljanam, sw. N. (a), Eifer, Kraft, Mut;
ahd. ellan 11, ellen, st. N. (a), st. M. (a?), Eifer, Tapferkeit, Mut;
mhd. ellent, ellen, st. N., Kampfeifer, Mut, Tapferkeit.
*olm-, idg., Sb.: nhd. Ulme;
ne. elm;
RB.: Pokorny 303;
Hw.:
s. *el- (1);
E.: s. *el- (1).
*olnos, idg., Adj.: Vw.: s. *alnos.
*om-, *ₒm-, idg., Adj.: nhd. roh, bitter;
ne. raw (Adj.), coarse, bitter (Adj.);
RB.: Pokorny 777 (1334/14), ind., iran., arm., phryg./dak., gr., alb., ital., kelt., germ., balt.;
Hw.: s. *ₒmros, *ōmos, *ₒmēd-;
W.: gr. ὠμός (ōmós), Adj., roh, ungekocht, hart, wild, grausam;
W.: s.
gr. ὠμεστής (ōmestḗs), Adj., rohes Fleisch fressend, blutgierig, unmenschlich;
W.: s. lat. amārus, Adj., bitter;
W.: s. germ. *ampra-, *ampraz, Adj., sauer, bitter;
an. ap-r, *ap-p-r, *am-p-a-R, Adj., hart, böse, sorgenvoll;
W.: s. germ. *ampra-, *ampraz, Adj., sauer, bitter;
germ. *ampra-, *ampraz, st. M. (a), Ampfer;
ahd. ampfara* 15, amphara, sw. F. (n), Ampfer, Sauerampfer (, EWAhd 1, 207);
W.: vgl. germ. *amprō-, *amprōn, sw. F. (n), Ampfer;
ae. am-pr-e (2), sw. F. (n), Ampfer.
*ₒm-, idg., Adj.: Vw.: s. *om-.
*omb-, idg., Sb.: Vw.: s. *emb-.
*ombʰ-, idg., Sb.: Vw.: s. *embʰ-.
*omə-, *amə-, idg., V.: nhd. vorgehen, festmachen, bekräftigen, quälen, schädigen;
ne. proceed energetically;
RB.: Pokorny 778 (1336/16), ind., iran., gr., germ., toch.;
Hw.: s. *ₒmīu̯ā;
W.: gr. ὀμνύναι (omnýnai), V., schwären, eidlich geloben;
W.: s. gr. ὀμοίιος (omoíios), Adj., schädigend, verderblich, leidvoll;
W.: germ. *am-, sw. V., drängen;
got. *am-a-l-s, Adj. (a), tapfer, tätig;
W.: germ. *am-, sw. V., drängen;
an. am-a (2), sw. V., belästigen;
W.: germ. *am-, sw. V., drängen;
as. *Amali?, as.?, Sb., Amaler, tüchtig;
W.: vgl. germ. *amita-, *amitaz, Adj., beständig;
ahd. emizzīg* 29, emazzīg*?, Adj., »emsig«, beharrlich, beständig;
mhd. emzec, emzic, enzic, Adj., beständig, fortwährend, beharrlich;
nhd. emsig, Adj., emsig, beharrlich, DW 3, 443;
W.: vgl. germ. *amita-, *amitaz, Adj., beständig;
ahd. emizlīh* 1, Adj., beharrlich, beständig, häufig;
W.: vgl. germ. *amita-, *amitaz, Adj., beständig;
ahd. emizzēn* 18?, Adv., stets, immer;
W.: vgl. germ. *amita-, *amitaz, Adj., beständig;
s. ahd. emizzis* 1, emizzes*, Adv., immer;
W.: vgl. germ. *amita-, *amitaz, Adj., beständig;
s. ahd. emizzōn* 1, sw. V. (2), fortfahren, beibehalten, ständig tun.
*ₒmēd-, idg., Sb.: nhd. rohes Fleisch essend;
ne. eating (Adj.) raw meat;
RB.: Pokorny 777;
Hw.: s. *om-;
E.: s. *om-.
*omes-, idg., Sb.: nhd. Amsel;
ne. blackbird;
RB.: Pokorny 35;
Hw.: s. *ames-.
*omesos, *omsos, idg., M.: nhd. Schulter;
ne. shoulder (N.);
RB.: Pokorny 778 (1335/15), ind., arm., gr., ital., germ., toch.;
W.: lat. umerus, humerus, M., Oberarmknochen;
s. lat. umerāle, N., Schulterbedeckung;
lat.-ahd. humerāle 3, st. N. (ja?), Humerale, Schultertuch, priesterliches
Obergewand;
nhd. Humerale, N., unter der Albe getragenes Schultertuch des
katholischen Geistlichen, Duden 3, 1294;
W.: lat. umerus, humerus, M., Oberarmknochen;
s. lat. umerāle, N., Schulterbedeckung;
ahd. humerāl 3, st. N. (a), Humerale, Schultertuch, priesterliches Obergewand;
nhd. Humerale, N., unter
der Albe getragenes Schultertuch des katholischen Geistlichen, Duden 3, 1294;
W.: lat. umerus, humerus, M., Oberarmknochen;
s. lat. umerāle, N., Schulterbedeckung;
ahd.? umbrāl 1, st. N. (a), Humerale;
mhd. umbrāl, st. N., Humeral;
nhd. (ält.) Umbral, N., Schultertuch des katholischen Priesters, DW 23, 825;
W.: germ. *amsa-, *amsaz, st. M. (a), Schulter, Rücken (M.);
got. am-s*? 1, amsa*?, st. M. (a)?, sw. M. (n)?, Schulter (, Lehmann A139);
W.: germ. *amsa-, *amsaz, st. M. (a), Schulter, Rücken (M.);
an. ās-s (3), st. M. (a), Bergrücken.
*ₒmīu̯ā, idg., F.: nhd. Kummer;
ne. grief;
RB.: Pokorny 778;
Hw.: s. *omə-;
E.: s. *omə-.
*ōmos, idg., Adj.: nhd. roh, bitter;
ne. raw (Adj.), bitter (Adj.);
RB.: Pokorny 777;
Hw.: s. *om-;
E.: s. *om-;
W.: germ. *ampra-, *ampraz, Adj., sauer, bitter;
an. ap-r, *ap-p-r, *am-p-a-R, Adj., hart, böse, sorgenvoll;
W.: germ. *ampra-, *ampraz, Adj., sauer, bitter;
germ. *ampra-, *ampraz, st. M. (a), Ampfer;
ahd. ampfara* 15, amphara, sw. F. (n), Ampfer, Sauerampfer (, EWAhd 1, 207);
W.: s. germ. *amprō-, *amprōn, sw. F. (n), Ampfer;
vgl. ae. am-pr-e (2), sw. F. (n), Ampfer.
*ₒmros, idg., Adj.: nhd. roh, bitter;
ne. raw (Adj.);
RB.: Pokorny 777;
Hw.: s. *om-;
E.: s. *om-.
*omsos, idg., Sb.: Vw.: s. *omesos.
*ond-, *nn̥d-, idg., Sb.: nhd. Stein?, Fels?;
ne. stone (N.), rock (N.);
RB.: Pokorny 778 (1337/17), ind., iran., kelt..
*onə-, idg., V.: nhd. schmähen;
ne. revile, abuse (V.);
RB.: Pokorny 779;
Hw.: s. *ono-.
*oner-, idg., Sb.: nhd. Traum;
ne. dream (N.);
RB.: Pokorny 779 (1338/18), arm., gr., alb.;
W.: gr. ὄναρ (ónar), N., Traum, Traumbild;
W.: s. gr. ὄνειρος (óneiros), ὄνοιρος (ónoiros), M., Traum, Traumgesicht, Traumbild, Traumgott;
W.: s. gr. ὄνειρον (óneiron), N., Traum, Traumgesicht, Traumbild, Traumgott.
*ong-, *ang-, idg., Sb.: nhd. Kohle;
ne. coal (N.);
RB.: Pokorny 779 (1339/19), ind., iran., kelt., balt., slaw.;
Hw.: s. *angelo-.
*ong-, idg., V.: Vw.: s. *eng-.
*ongʰ-, idg., Sb.: Vw.: s. *onogʰ-.
*ongʰli-, idg., Sb.: nhd. Nagel, Kralle;
ne. fingernail, toenail, nail (N.);
RB.: Pokorny 780;
Hw.: s. *onogʰ-;
E.: s. *onogʰ-.
*ongᵘ̯-, idg., V.: nhd. salben;
ne. anoint;
RB.: Pokorny 779 (1340/20), ind., arm., ital., kelt., germ., balt.;
Hw.: s. *ongᵘ̯en-;
W.: lat. ungere, V., salben, besalben, bestreichen, fettmachen, benetzen, taufen;
W.: s.
lat. unguen, M., Salbe, Fett;
ae. ung-el, M., Fett, Talg;
W.: vgl. lat. unguentum, N., Salbe, Salböl;
ae. ungel, M., Fett, Talg;
W.: s. germ. *ankwō-, *ankwōn, *ankwa-, *ankwan, sw. M. (n), Schmer, Fett;
ahd. anko* 4, anco, sw. M. (n), Butter (, EWAhd 1, 263);
mhd. anke, sw. M., Butter;
nhd. Anke, M., Fett, Butter, DW 1, 378.
*ongᵘ̯en-, *nn̥gᵘ̯en-, idg., Sb.: nhd. Salbe, Schmiere;
ne. ointment;
RB.: Pokorny 779;
Hw.: s. *ongᵘ̯-;
E.: s. *ongᵘ̯-;
W.: lat. unguen, M., Salbe, Fett;
ae. ung-el, M., Fett, Talg;
W.: s. lat. unguentum, N., Salbe, Salböl;
ae. ungel, M., Fett, Talg;
W.: germ. *ankwō-, *ankwōn, *ankwa-, *ankwan, sw. M. (n), Schmer, Fett;
ahd. anko* 4, anco, sw. M. (n), Butter;
mhd. anke, sw. M., Butter;
nhd. Anke, M., Fett, Butter, DW 1, 378.
*oni̯o-, idg., Pron.: nhd. jener;
ne. that (Pron.);
RB.: Pokorny 320;
Hw.: s. *eno-;
E.: s. *eno-;
W.: germ. *jaina-, *jainaz, Pron., der, jener;
got. jain-s* 105, Pron.-Adj. (a), nur stark flektiert, jener;
W.: germ. *jaina-, *jainaz, Pron., der, jener;
an. in-n (1), best. Art., der;
W.: germ. *jaina-, *jainaz, Pron., der, jener;
ae. geon, Pron., jener;
W.: germ. *jaina-, *jainaz, Demon.-Pron., der, jener;
afries. jen-a 37, jen-e, ien-e, jen, Demon.-Pron., jener, derjenige;
W.: germ. *jaina-, *jainaz, Pron., der, jener;
as. g-eno-w-er* 1, g-inu-w-ar*, Adv., dort;
W.: germ. *jaina-, *jainaz, Pron., der, jener;
as. g-en-dr-o* 1, Adv., diesseits;
mnd. ginder, gender, Adv., dort;
W.: germ. *jaina-, *jainaz, Pron., der, jener;
ahd. jenēr* 123, enēr, Demon.-Pron., Pron.-Adj., jener;
mhd. jener (1), ener, Demon.-Pron., jener;
nhd. jener, Demon.-Pron., Pron.-Adj., jener, DW 10, 2304.
*onk-, idg., V.: Vw.: s. *enk-.
*onko-, idg., Sb.: Vw.: s. *anko-.
*onkón-, idg., Sb.: Vw.: s. *ankón-.
*onk̑os, idg., Sb.: nhd. Anteil, Tracht;
ne. share (N.);
RB.: Pokorny 316;
Hw.: s. *enek̑-;
E.: s. *enek̑-.
*ono-, idg., V.: nhd. schmähen;
ne. revile, abuse (V.);
RB.: Pokorny 779 (1341/21), iran., gr., kelt.;
Hw.: s. *onə-, *onod-;
W.: gr. ὄνεσθαι (ónesthai), V., tadeln, schelten;
W.: s. gr. ὀνόσασθαι (onósasthai), V., schelten, tadeln;
W.: s. gr. ὀνοστός (onostós), Adj., tadelnswert, getadelt;
W.: s. gr. ὀνοτάζειν (onotázein), V., schelten, tadeln;
W.: s. gr. ὀνοτός (onotós), Adj., tadelnswert, getadelt.
*ono-, idg., Pron.: Vw.: s. *eno-.
*onod-, *nod-, idg., V.: nhd. schmähen;
ne. revile, abuse (V.);
RB.: Pokorny 779;
Hw.: s. *ono-.
*onogʰ-, *ongʰ-, *nogʰ-, *h₃nn̥gᵘ̯ʰ-, idg., Sb.: nhd. Nagel, Kralle;
ne. fingernail, toenail, nail (N.);
RB.: Pokorny 780 (1342/22), ind., iran., arm.?, gr., ital., kelt., germ., balt., slaw.;
Hw.: s. *ongʰli-;
W.: gr. ὄνυξ (ónyx), M., Nagel, Klaue, Kralle;
s. gr. παρωνυχία (parōnychía), F., Neidnagel, Niednagel;
lat. parōnychium, N., Neidnagel, Niednagel;
W.: lat. unguis, M., Nagel;
W.: s. lat. ungula, F., Klaue, Kralle, Huf;
W.: germ. *nagla-, *naglaz, st. M. (a), Nagel;
got. *nag-l-s, st. M. (a), Nagel;
W.: germ. *nagla-, *naglaz, st. M. (a), Nagel;
an. nag-l, st. M. (a), Nagel;
W.: germ. *nagla-, *naglaz, st. M. (a), Nagel;
ae. næg-l, næg-el, st. M. (a), Nagel, Pflock, Klaue;
W.: germ. *nagla-, *naglaz, st. M. (a), Nagel;
afries. nei-l 23, nī-l, st. M. (a), Nagel;
W.: germ. *nagla-, *naglaz, st. M. (a), Nagel;
s. germ. *nagli-, *nagliz, st. M. (i), Nagel;
as. n-ag-a-l 8, st. M. (a), Nagel, Kralle, Ruderpinne;
W.: germ. *nagla-, *naglaz, st. M. (a), Nagel;
ahd. nagal 69, st. M. (a, i?), Nagel, Steuer (N.), Ruderpinne;
mhd. nagel, st. M., Nagel an Händen und
Füßen, Nagel;
nhd. Nagel, M., Nagel, DW 13, 257;
W.: germ. *nagla-, *naglaz, st. M. (a), Nagel;
ahd. negillīn* 3, negillī*, st. N. (a), Nelke, Gewürznelke;
mhd. negellīn, st. N., kleiner Nagel, Gewürznelke, Blumenpistill;
s. nhd. Nägelein, Näglein, N., Fingernagel, Zehennagel, kleiner Nagel, DW 13, 264;
W.: s. germ. *nagljan, sw. V., nageln;
got. *nag-l-jan, sw. V. (1), nageln;
W.: s. germ. *nagljan, sw. V., nageln;
an. neg-l-a, sw. V. (1), nageln, festnageln;
W.: s. germ. *nagljan, sw. V., nageln;
ae. næg-l-an, sw. V. (1), nageln;
W.: s. germ. *nagljan, sw. V., nageln;
vgl. ae. næg-l-ed, Adj., genagelt;
W.: germ. *nagljan, sw. V., nageln;
as. nėgl-ian* 2, sw. V. (1a), nageln;
W.: s. germ. *nagljan, sw. V., nageln;
ahd. nagalen* 9, negilen*, sw. V. (1a), nageln;
mhd. nagelen, negelen, sw. V., nageln, mit Nägeln beschlagen, heften;
nhd. nageln, sw. V., nageln, DW 13, 268.
*onomnn̥-, *nomnn̥-, idg., Sb.: Vw.: s. *enomnn̥-.
*onos-, idg., N.: nhd. Last;
ne. burden (N.);
RB.: Pokorny 321;
Hw.: s. *enos-.
*ontero-, *ontro-, idg., Num. Ord.: nhd. andere;
ne. other;
RB.:
germ.;
W.: germ. *anþara, Num. Ord., Pron.-Adj., andere;
an. ann-ar-r, Adj., andere;
W.: germ. *anþara-, *anþaraz, Adj., andere;
ae. ō-þer (1), Pron., Adj., andere, zweite, nächste;
W.: germ. *anþara, Num. Ord., Pron.-Adj., andere;
afries. ō-ther 120 und häufiger?, ō-r, Adj., andere, zweite;
W.: germ. *anþara, Num. Ord., Pron.-Adj., andere;
as. ō-th-ar 99, ā-th-ar*, ā-th-er*, an-d-ar, Adj., andere;
W.: germ. *anþara, Num. Ord., Pron.-Adj., andere;
ahd. ander 1384, Num. Ord., Pron.-Adj., andere, zweite;
mhd. ander, Adj., andere, der zweite, folgende, übrige;
nhd. ander, Num. Ord., Pron.-Adj., andere, DW 1, 306.
*ontro-, idg., Num. Ord.: Vw.: s. *ontero-.
*op-
(1), idg., V., Sb.: nhd. arbeiten, Ertrag, Reichtum;
ne. work (V.), bring about;
RB.: Pokorny 780 (1343/23), ind., iran., gr., ital., kelt.?, germ., heth.;
Hw.: s. *opos-;
W.: s. gr. ὄμπνιος (ómpnios), Adj., nährend;
W.: s. gr. ὄμπνη (ómpnē), F., Nahrung, Brotfrucht;
W.: lat. ops, F., Bemühung, Dienst, Werk;
s. lat. opus, N., Werk;
vgl. lat. officium, N., Pflicht (F.) (1), Amt;
lat. officiālis, M., Diener der Obrigkeit, Subalternbeamter;
vgl. afries. of-f-iciāl 1, st. M. (a), Offizial;
W.: lat. opus, N., Werk;
vgl. lat. opera, F., Bemühung, Opfer;
afries. *op-p-er, N., Opfer?;
W.: s. lat. operārī, V., werktätig sein (V.), arbeiten, beschäftigt sein (V.), dienen;
W.: s. lat. Ops (2), F.=PN, Ops (Göttin des Erntesegens);
W.: s.
lat. offerre, V., darbringen;
vgl. anfrk. of-f-er*? 1, st. N. (a), Opfer;
W.: s.
lat. offerre, V., darbringen;
vgl. as. op-p-er* 1, st. N. (a), Opfer;
W.: s.
lat. offerre, V., darbringen;
vgl. as. of-f-ar* 1, st. N. (a), Opfer;
W.: s.
lat. offerre, V, darbringen;
germ. *offrōn, *offerōn, sw. V., opfern;
ae. of-f-r-ian, sw. V. (2), opfern;
an. of-f-r-a, sw. V., opfern;
W.: s. lat. offerre, V, darbringen;
germ. *offrōn, *offerōn, sw. V., opfern;
afries. of-f-er-ia 3, of-f-r-ia, sw. V. (2), opfern;
W.: s. lat. offerre, V, darbringen;
germ. *offrōn, *offerōn, sw. V., opfern;
vgl. afries. of-f-er 4, N., Opfer, Spende, Gebühr;
W.: s. lat. offerre, V., darbringen;
germ. *offrōn, *offerōn, sw. V., opfern;
anfrk. of-f-r-on 4, sw. V. (2), opfern;
W.: s. lat. offerre, V., darbringen;
germ. *offrōn, *offerōn, sw. V., opfern;
as. op-p-r-aian* 1, sw. V. (2?, 1?), opfern;
W.: s. lat. offerre, V., darbringen;
germ. *offrōn, *offerōn, sw. V., opfern;
ahd. offarōn*, 6, sw. V. (2), opfern;
mhd. offern, opfern, sw. V., opfern;
nhd. opfern, sw. V., opfern, DW 13, 1305;
W.: s. lat. Oscus (1), M., Osker;
W.: s. lat. omnis, Adj., aller, alle, alles;
W.: vgl. lat. optimus, Adj.
Superl., beste;
W.: s. germ. *afnjan, sw. V., ausführen;
an. ef-n-a (1), sw. V. (1), ausführen, leisten, helfen;
W.: s. germ. *ōbjan, sw. V., tun, wirken;
ae. ėf-n-an (2), sw. V. (1), ausführen, vollbringen, vollführen, tun, verursachen, leiden, aushalten;
W.: s. germ. *ōbjan, sw. V., tun, wirken;
afries. *êw-a (2), *jōw-a, sw. V. (1), üben;
W.: s. germ. *ōbjan, sw. V., tun, wirken;
afries. ōv-en-ia 3, ōv-on-ia, ōf-n-ia, sw. V. (2), durchführen;
W.: s. germ. *ōbjan, sw. V., tun, wirken;
as. ōv-ian* 1, sw. V. (1a), feiern;
W.: s. germ. *ōbjan, sw. V., tun, wirken;
vgl. as. *ōv-o?, sw. M. (n), Bebauer;
W.: s. germ. *ōbjan, sw. V., tun, wirken;
ahd. uoben 55, sw. V. (1a), üben, pflegen, tun;
mhd. üeben, üben, uoben, sw. V., üben;
nhd. üben, sw. V., ausüben, verrichten, DW 23, 55;
W.: s. germ. *ōba-, *ōbaz, st. M. (a), Tun, Wirken, Üben;
germ. *ōbō, st. F. (ō), Tun, Wirken, Üben;
vgl. ae. ėf-n-e, N., Material, Stoff;
W.: s. germ. *ōbō, st. F. (ō), Tun, Wirken, Üben;
ahd. uoba 1, st. F. (ō), Feier, Übung;
W.: s. germ. *ōbja-, *ōbjaz, Adj., gewaltig;
germ. *ōbri-, *ōbriz, Adj., heftig, eifrig;
an. œf-r, Adj nhd. wild, rasend;
W.: ? germ. *abō-, *abōn, *aba-, *aban, sw. M. (n), Mann;
got. ab-a 27, sw. unreg. M. (n), Ehemann, Gatte (, Lehmann
A1);
W.: ? germ. *abō-, *abōn, *aba-, *aban, sw. M. (n), Mann;
an. af-i (1), sw. M. (n), Mann, Ehemann.
*op-
(2), idg., V.: nhd. wählen, vorziehen, vermuten;
ne. choose;
RB.: Pokorny 781 (1344/24), gr., ital., slaw., toch.;
W.: s. gr. ἐπιόψεσθαι (epiópsesthai), V., wählen, auslesen;
W.: lat. *opere, V., wählen?;
W.: s. lat. opīnio, F., Vermutung, Meinung, Glaube, Erwartung, Annahme;
ne. opinion, N., Meinung;
W.: s. lat. opināri, V., vermuten, vermeinen, wähnen, glauben, meinen;
W.: s. lat. optāre, V., sich ersehen, aussuchen, wählen, wünschen, den Wunsch äußern.
*opi, idg., Präp.: Vw.: s. *epi.
*opop-, idg., Sb.: Vw.: s. *epop-.
*opos-, idg., Sb.: nhd. Werk;
ne. work (N.);
RB.: Pokorny 780;
Hw.: s. *op- (1);
E.: s. *op- (1).
*or-, idg., V.: Vw.: s. *er- (3).
*or-, idg., Sb.: Vw.: s. *er- (1).
*or-?, idg., Adv.: Vw.: s. *ar- (4).
*ōr-, *ər-, idg., V.: nhd. reden, rufen;
ne. talk (V.), call (V.);
RB.: Pokorny 781 (1345/25), ind., gr., ital., balt.?, slaw., heth.;
Hw.:
s. *ar- (5) (?);
W.: s. gr. ἀρά (ará), ἀρή (arḗ), F., Gebet, Flehen;
W.: lat. ōrāre, V., vernehmen lassen, reden, sprechen, besprechen, vortragen.
*orbʰo-, *h₂orbʰo-, idg., Adj., Sb.: nhd. verwaist, abgetrennt, hinterlassen (Adj.), Waise;
ne. orphaned, orphan (M. bzw. F.);
RB.: Pokorny 781 (1346/26), ind., arm., gr., ital., kelt., germ., slaw., heth.?;
W.: gr. ὀρφανός (orphanós), Adj., verwaist;
W.: lat. orbus, Adj., beraubt, entledigt, ohne
etwas, verwaist, elternlos;
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
got. arb-i 8, st. N. (ja), Erbe (N.), Erbschaft (, Lehmann A193);
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
an. arf-r (1), st. M. (a?, ja?), Erbe (N.);
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
ae. ierf-e, irf-e, yrf-e, erf-e, st. N. (ja) Erbschaft, Erbe (N.), Eigentum, Vieh;
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
ae. orf, st. N. (a), Vieh;
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
ae. yrf-e, st. N. (ja), »Erbe« (N.), Vieh;
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
afries. erv-e 50 und häufiger?, st. N. (ja), Erbe (N.), Erbgut, Grundeigentum;
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
anfrk. erv-i* 5, st. N. (ja), Erbe (N.);
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
anfrk. *erv-en?, sw. V. (1), erben;
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
as. ėrv-i* 4, st. N. (ja), Erbe (N.);
mnd. erve, M.;
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
ahd. erbi 75, st. N. (ja), Erbe (N.), Erbgut, Besitz;
mhd. erbe, st. F., st. N., Erbe (N.), Grundeigentum, Vererbung;
nhd. Erbe, N., Erbe (N.), DW 3, 708;
W.: vgl. germ. *arbja-, *arbjam, *arbija-, *arbijam, st. N. (a), Erbe (N.);
ahd. erben* 2, sw. V. (1a), erben, gewinnen;
mhd. erben, sw. V., erben, beerben, vererben;
nhd. erben, sw. V., erben, beerben, DW 3, 715;
W.: vgl. germ. *arbō-, *arbōn, *arba-, *arban, *arbijō-, *arbijōn, *arbija-, *arbijan, sw. M. (n), Erbe (M.);
got. arb-j-a 7, sw. M. (n), Erbe (M.);
W.: vgl. germ. *arbō-, *arbō, *arba-, *arban, *arbijō-, *arbijōn, *arbija-, *arbijan, sw. M. (n), Erbe (M.);
an. arf-i (1), sw. M. (n), Erbe (M.);
W.: vgl. germ. *arbō-, *arbōn, *arba-, *arban, *arbijō-, *arbijōn, *arbija-, *arbijan, sw. M. (n), Erbe (M.);
ae. ierf-a, sw. M. (n), Erbe (M.);
W.: vgl. germ. *arbō-, *arbōn, *arba-, *arban, *arbijō-, *arbijōn, *arbija-, *arbijan, sw. M. (n), Erbe (M.);
afries. erv-a 40
und häufiger?, sw. M. (n), Erbe (M.);
W.: vgl. germ. *arbō-, *arbōn, *arba-, *arban, *arbijō-, *arbijōn, *arbija-, *arbijan, sw. M. (n), Erbe (M.);
anfrk. *erv-i-o?, anfrk.?, sw. M. (n);
W.: vgl. germ. *arbō-, *arbōn, *arba-, *arban, *arbijō-, *arbijōn, *arbija-, *arbijan, sw. M. (n), Erbe (M.);
ahd. erbo 14, sw. M. (n), Erbe (M.);
mhd. erbe, sw. M., Nachkomme, Erbe (M.);
nhd. Erbe, M., Erbe (M.), DW 3, 710;
W.: vgl. germ. *arbaiþi-, *arbaiþiz, *arbaidi-, *arbaidiz, st. F. (i), got. arbai-þ-s 14, st. F. (i), Arbeit, Drangsal, Hemmung (, Lehmann
A192);
W.: vgl. germ. *arbaiþi-, *arbaiþiz, *arbaidi-, *arbaidiz, st. F. (i), Mühe, Beschwernis;
anfrk. arb-eit 20, arv-it*, arb-eit-i*, st. M. (a?, i?), st. F. (i), »Arbeit«, Mühsal, Mühe, Leid;
W.: vgl. germ. *arbaiþi-, *arbaiþiz, *arbaidi-, *arbaidiz, st. F. (i), Mühe, Beschwernis;
germ. *arbaiþja-, *arbaiþjam, *arbaidja-, *arbaidjam, st. N. (a), Mühe, Beschwernis;
as. arvêd* 4, arvid*, st. F. (i), Arbeit, Mühsal;
mnd. arbeit, M., N., F.?;
W.: vgl. germ. *arbaiþi-, *arbaiþiz, *arbaidi-, *arbaidiz, st. F. (i), Mühe, Beschwernis, Arbeit;
ahd. arbeit 162, st. F. (i), Mühsal, Last, Not, Arbeit (, EWAhd 1, 313);
mhd. arebeit, arbeit, erebeit, erbeit, st. F., st. N., st. M., Arbeit, Mühe, Not, Strafe;
nhd. Arbeit, F., Arbeit, DW 1, 538;
W.: vgl. germ. *arbaiþja-, *arbaiþjam, *arbaidja-, *arbaidjam, st. N. (a), Mühe, Beschwernis;
an. erf-ið-i, st. N. (ja), Mühe, Arbeit;
W.: vgl. germ. *arbaiþja-, *arbaiþjam, *arbaidja-, *arbaidjam, st. N. (a), Mühe, Beschwernis;
ae. earf-oþ-e, earf-oþ, st. N. (ja), Mühe, Arbeit, Beschwerde, Leid;
W.: vgl. germ. *arbaiþja-, *arbaiþjam, *arbaidja-, *arbaidjam, st. N. (a), Mühe, Beschwernis;
afries. arbê-d* 1, arbei-d, st. N. (a), Arbeit, Anstrengung, Werk;
W.: vgl. *arbaiþja-, *arbaiþjam, *arbaidja-, *arbaidjam, st. N. (a), Mühe, Beschwernis, Arbeit;
ahd. arbeiti 5, st. N. (ja), Mühsal, Last, Arbeit (, EWAhd 1, 313);
mhd. arbeit, arebeit, erbeit, erebeit, st. F., st. N., st. M., Arbeit, Mühe, Not, Strafe;
vgl. nhd.
Arbeit, F., Arbeit, DW 1, 538;
W.: s. germ. *arma-, *armaz, Adj., verlassen (Adj.), heillos, arm, elend;
got. arm-s* (1) 1, Adj. (a), arm, beklagenswert, bemitleidenswert (, Lehmann A201);
W.: s. germ. *arma-, *armaz, Adj., verlassen (Adj.), heillos, arm, elend;
an. arm-r (2), Adj., arm;
W.: s. germ. *arma-, *armaz, Adj., verlassen (Adj.), heillos, arm, elend;
ae. earm (2), Adj., arm, elend, erbärmlich;
W.: s. germ. *arma-, *armaz, Adj., verlassen (Adj.), heillos, arm, elend;
afries. erm (2) 20, arm*, Adj., arm, bedürftig;
W.: s. germ. *arma-, *armaz, Adj., verlassen (Adj.), heillos, arm, elend;
anfrk. arm (2) 11, Adj., arm;
W.: s. germ *arma-, *armaz, Adj., heillos, verlassen (Adj.), heillos, arm, elend;
as. arm* (2) 14, Adj., arm, elend;
mnd. arm;
W.: s. germ *arma-, *armaz, Adj., heillos, verlassen (Adj.), heillos, arm, elend;
ahd. arm (2) 116, Adj., arm, gering, schwach;
mhd. arm, arn, Adj., arm, besitzlos, dürftig, ärmlich;
nhd. arm, Adj., arm, Deutsches Wörterbuch 1, 553;
W.: s. germ. *armjan, sw. V., erm machen;
ae. ierm-an, yrm-an, sw. V. (1), quälen, plagen, ärgern;
W.: s. germ. *armjan, sw. V., erm machen;
an. erm-a, sw. V. (1), für unglücklich
halten, bemitleiden;
W.: s. germ. *armēn, *armǣn, sw. V., arm werden, arm sein (V.);
anfrk. *arm-en?, sw. V. (1), arm sein (V.), arm werden, verarmen;
W.: vgl. germ. *armalīka-, *armalīkaz, Adj., elend, erbärmlich;
ae. earm-lic, Adj., elend, erbärmlich, unglücklich, arm;
W.: vgl. germ. *armalīka-, *armalīkaz, Adj., elend, erbärmlich;
as. arm-līk* 1, Adj., elend;
s. mnd. armlike;
W.: vgl. germ. *armalīka-, *armalīkaz, Adj., elend, erbärmlich;
ahd. armalīh* 17, Adj., ärmlich, erbärmlich, schwach;
mhd. armelich, Adj., ärmlich, elend;
nhd. ärmlich, Adj., ärmlich, DW 1, 559;
W.: vgl. germ. *armiþō, st. F. (ō), Armut;
an.
ar-mœð-a, sw. F. (n), Armut;
W.: vgl. germ. *armiþō, *armeþō, st. F. (ō), Armut;
ae. ierm-t-u, ierm-þ-u, irm-t-u, irm-þ-u, st. F. (ō), Armut, Elend, Krankheit, Verbrechen;
W.: vgl. germ. *armiþō, *armeþō, st. F. (ō), Armut;
afries. erm-ithe* 1, erm-the, st. F. (ō), Armut;
W.: vgl. germ. *armiþō, st. F. (ō), Sb., Armut;
ahd. armida 6, st. F. (ō), Armut, Not, Mangel (M.);
mhd. ermede, ermde, st. F., Mangel (M.), Not, Dürftigkeit;
nhd. (rhein.) Ärmde, F., Armut, Rhein. Wb. 1, 254;
W.: vgl. germ. *armōdja-, *armōdjam, st. N. (a), Armut, Not, Elend;
afries. *erm-ō-d-ich, erm-mō-d-ich*, Adj., arm;
W.: vgl. germ. *armōdja-, *armōdjam, st. N. (a), Armut, Not, Elend;
anfrk. armuodi* 1, st. N. (ja), Armut;
W.: vgl. germ. *armōdja-, *armōdjam, st. N. (a), Armut, Not, Elend;
as. arm-ōdi* 1, st. N. (ja), Armut;
mnd. armōde, N., F.;
W.: vgl. germ. *armōdja-, *armōdjam, st. N. (a), Armut, Not, Elend;
ahd. armuoti* (1) 12, armmuotī*, st. N. (ja), Armut, Niedrigkeit, Not (, EWAhd 1, 338);
mhd. armuote, ermuote, armet, st. N., Armut, ärmliches Besitztum;
s. nhd. Armut, F., Armut, DW 1, 561;
W.: vgl. germ. *arminga-, *armingaz, *armenga-, *armengaz, st. M. (a), Armer, Elender;
vgl. ae. ierm-ing, yrm-ing, st. M. (a), Armer, Elender;
W.: vgl. germ. *auma-, *aumaz, Adj., elend;
an. aum-r, Adj., arm, elend;
W.: vgl. germ. *aumiþō, *aumeþō, st. F. (ō), Elend, Armut;
an. eym-d, st. F. (ō), Elend, Armut;
W.: vgl. germ. *auminga-, *aumingaz, *aumenga-, *aumengaz, st. M. (a), Elender;
an.
aum-i-n-g-i, *aum-ge-n-g-i, sw. M. (n), Bettler;
W.: vgl. germ. *aumjan, sw. v., schwach machen;
an. eym-a, sw. V. (1), elend machen, schwach machen, jammern.
*oregʰ-, idg., Adj.: Vw.: s. *ergʰ-.
*oren-, *oron-, idg., Sb.: nhd. Adler;
ne. eagle;
RB.: Pokorny 325;
Hw.: s. *er- (1);
E.: s. *er- (1);
W.: germ. *arn, M., Adler;
ahd. arn (1) 2, st. M. (i), Aar, Adler (, EWAhd 1, 341);
mhd. arn, st. M., Adler;
nhd. (ält.)
Arn, M., Adler, DW 1, 563;
W.: germ. *arnō-, *arnōn, *arna-, *arnan, *arn, sw. M. (n), Adler;
germ. *arnu-, *arnuz, st. M. (u), Adler;
an. ar-i, sw. M. (n), Adler, Aar;
W.: germ. *arnō-, *arnōn, *arna-, *arnan, *arn, sw. M. (n), Adler;
germ. *arnu-, *arnuz, st. M. (u), Adler;
an. ǫr-n, st. M. (u), Adler;
W.: germ. *arnō-, *arnōn, *arna-, *arnan, *arn, sw. M. (n), Aar, Adler;
germ. *arnu, *arnuz, st. M. (u), Aar, Adler;
ae. ear-n (1), st. M. (a), Aar, Adler;
W.: germ. *arnō-, *arnōn, *arna-, *arnan, sw. M. (n), Adler;
germ. *arnu-, *arnuz, st. M. (u), Adler;
as. *arn?, st. M. (i), Adler;
mnd. ārn, M..
*oreu̯-, *ₑreu-?, idg., Sb.: nhd. Darm?;
ne. bowel, intestine (N.)?;
RB.: Pokorny 782 (1347/27), gr., ital.;
W.: ? gr. ὀρύα (orýa), F., Darm.
*org-, idg., V.: nhd. töten?;
ne. kill (V.)?;
RB.: Pokorny 782;
Hw.: s. *per- (3).
*orgʰ-, idg., Adj.: Vw.: s. *ergʰ-.
*org̑ʰi-, *rn̥g̑ʰi-, idg., M.: nhd. Hode, Hoden;
ne. testicle;
RB.: Pokorny 782 (1348/28), iran., arm., gr., alb., kelt., balt.;
Hw.: s. *org̑ʰii̯ā;
W.: gr. ὄρχις (órchis), M., Hode, Hoden.
*org̑ʰii̯ā, idg., F.: nhd. Hode, Hoden;
ne. testicle;
RB.: Pokorny 782;
Hw.: s. *org̑ʰi-;
E.: s. *org̑ʰi-.
*orgᵘ̯-, idg., Adj.: Vw.: s. *ergᵘ̯-.
*orob-, idg., V.: Vw.: s. *ereb-.
*ō̆rob-, idg., Adj.: Vw.: s. *ō̆robʰ-.
*ō̆robʰ-, *ō̆rob-, idg., Adj.: Vw.: s. *ē̆rebʰ-.
*oron-, idg., Sb.: Vw.: s. *oren-.
*orsos, idg., Sb.: Vw.: s. *ers-.
*ort-?, idg., Sb.: nhd. Rebe?;
ne. vine (N.)?;
RB.: Pokorny 782 (1349/29), arm., alb..
*oru̯o-, idg., Adj.: nhd. eilig, flink;
ne. hurried (Adj.);
RB.: Pokorny 331;
Hw.: s. *er- (3), *ereu-;
E.: s. *er- (3);
W.: germ. *arwa-, *arwaz, Adj., bereit, flink, rasch, eilig;
got. *ar-u-s, Adj. (wa), bereit, flink;
W.: germ. *arwa-, *arwaz, Adj., bereit, flink, rasch, eilig;
an. ǫr-r (1), Adj., freigebig, milde;
W.: germ. *arwa-, *arwaz, Adj., bereit, flink, rasch, eilig;
ae. ear-u, Adj., bereit, flink;
W.: germ. *arwa-, *arwaz, Adj., bereit, flink, rasch, eilig;
as. aru* 1, Adj., bereit, fertig, reif, bereit zur
Ernte;
W.: germ. *arwa-, *arwaz, Adj., bereit, flink, rasch;
ahd. arw-* 1?, aru-*?, Adj., bereit, flink, rasch.
*ōs, *h₃es-, idg., Sb.: nhd. Esche;
ne. ash-tree;
RB.: Pokorny 782 (1350/30), arm., gr., ill., alb., ital., kelt., germ., balt., slaw.;
Hw.: s. *ōsis, *ō̆sen-, *osk-;
W.: s. gr. ὀξυή (oxyḗ), F., Rotbuche, Speerschaft;
W.: s. lat. ornus, F., wilde Beresche, Mannaesche, eschener Speer;
W.: s. germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
got. *ask-s, st. F. (a?), Esche, Speer;
W.: s. germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
an. as-k-r, st. M. (a), Esche, Spieß (M.) (1), Schiff;
W.: s. germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
ae. æs-c (1), st. M. (a), Esche, Speer, Lanze, Schiff (aus Eschenholz);
W.: s. germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
as. as-k* (1) 1, st. M. (a?, i?), Esche, Lanze, Schiff;
mnd. asch;
W.: s. germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
as. es-k-īn* 1, Adj., eschen;
W.: s. germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
ahd. ask* 31, asc, st. M. (a?, i?), Esche, Eberesche, Speer (, EWAhd 1, 360);
mhd. asch, st. M., Esche, Speer, kleines Schiff;
nhd. Esche, F., Esche, DW 3, 1141, (schweiz.) Esch, M., F., Esche, Schweiz. Id. 1, 568;
W.: s. germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
ahd. eskilboum* 1, eskuliboum*, escilboum*, st. M. (a), Sperberbaum;
mhd. eschelboum, M., Sperberbaum, Eberesche, Speierling.
*osen-, *osn-, idg., Sb.: Vw.: s. *esen-.
*ō̆sen-, idg., Sb.: nhd. Esche;
ne. ash-tree;
RB.: Pokorny 782;
Hw.: s. *ōs.
*oser-, idg., Sb.: Vw.: s. *eser-.
*ōsis, idg., Sb.: nhd. Esche;
ne. ash-tree;
RB.: Pokorny 782;
Hw.: s. *ōs.
*osk-, idg., Sb.: nhd. Esche;
ne. ash-tree;
RB.: Pokorny 782;
Hw.: s. *ōs;
W.: germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
got. *ask-s, st. F. (a?), Esche, Speer;
W.: s. germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
an. as-k-r, st. M. (a), Esche, Spieß (M.) (1), Schiff;
W.: germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
ae. æs-c (1), st. M. (a), Esche, Speer, Lanze, Schiff (aus Eschenholz);
W.: germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
as. as-k* (1) 1, st. M. (a?, i?), Esche, Lanze, Schiff;
mnd. asch;
W.: germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
as. es-k-īn* 1, Adj., eschen;
W.: germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
ahd. ask* 31, asc, st. M. (a?, i?), Esche, Eberesche, Speer;
mhd. asch, st. M., Esche, Speer, kleines Schiff;
nhd. Esche, F., Esche, DW 3, 1141, (schweiz.)
Esch, M., F., Esche, Schweiz. Id. 1, 568;
W.: germ. *aska-, *askaz, st. M. (a), Esche;
ahd. eskilboum* 1, eskuliboum*, escilboum*, st. M. (a), Sperberbaum;
mhd. eschelboum, M., Sperberbaum, Eberesche, Speierling;
W.: s. germ *aski-, *askiz, Sb., Esche;
an. es-k-i, N., Eschenwald, Eschenholz, Speer, Schachtel.
*osn-, idg., Sb.: Vw.: s. *osen-.
*ost-, *ostʰ-, *ast-, *osti, *ostʰi, *ostrn̥g, *ostrn̥, *ostʰrn̥g, *ostʰrn̥, idg., Sb.: nhd. Knochen;
ne. bone (N.);
RB.: Pokorny 783 (1351/31), ind., iran., arm., gr., alb., ital., kelt.;
Hw.: s. *ostei̯on?, *ostko-;
W.: gr. ὀστέον (ostéon), N., Knochen, Bein;
W.: s. gr. ὄστρεον (óstreon), N., Auster;
vgl. lat. ostreum, N., Auster, Muschel;
W.: s. gr. ὄστρεον (óstreon), N., Auster;
s. lat. ostrum, N., Meerschneckenblut, Purpur;
vgl. lat. ostrīnus, Adj., purpurn;
afrz. osterin, Adj., purpurn;
an. ost-er-in, N. nhd. purpurner Seidenstoff;
W.: s. gr. ὄστρεον (óstreon), N., Auster;
lat. ostrea, F., Auster, Muschel;
ae. ostre, sw. F. (n), Auster;
an. ostra, sw. F. (n), Auster;
an. ost-r-a, sw. F. (n), Auster;
W.: s. gr. ὄστρεον (óstreon), N., Auster;
lat. ostrea, F., Auster, Muschel;
vgl. ahd. aostorskala* 1, aostorscala*, st. F. (ō), Austernschale (, EWAhd 1, 295);
nhd. Austernschale, F., Austernschale, DW 1, 996;
W.: s. gr. ὄστρακον (óstrakon), N., harte Schale
der Schnecken;
vgl. mlat. *astracum, N., strichguss, Pflaster;
germ. *astrik-, M., Estrich, Boden;
as. ėstrik* 1, st. M. (a), Estrich;
mnd. astrak, asterik, esterik, N.;
W.: s. gr. ὄστρακον (óstrakon), N., harte Schale der Schnecken;
vgl. mlat. *astracum, N., strichguss, Pflaster;
germ. *astrik-, M., Estrich, Boden;
ahd. estrīh 22, st. M. (a), Estrich, Boden (, EWAhd 2, 1164);
mhd. estrich, st. M., Estrich, Straßenpflaster;
W.: s. gr. ὀστακός (ostakós), F., Meerkrebs, Hummer;
W.: vgl. gr. ἀστράγαλος (astrágalos), M., Knöchel;
W.: s. gr. ὀσφύς (osphýs), F., Hüfte;
W.: lat. os, N., Gebein, Knochen, Bein;
W.: s. lat. osseum, N., Knochen.
*ostei̯on?, *ostʰei̯on?, idg., Sb.: nhd. Knochen;
ne. bone (N.);
RB.: Pokorny 783;
Hw.: s. *ost-;
E.: s. *ost-.
*osti, *ostʰi, idg., Sb.: Vw.: s. *ost-.
*ostko-, idg., Sb.: nhd. Knochen;
ne. bone (N.);
RB.: Pokorny 783;
Hw.: s. *ost-;
E.: s. *ost-.
*ostrn̥, idg., Sb.: Vw.: s. *ostrn̥g.
*ostrn̥g, *ostrn̥, *ostʰrn̥g, *ostʰrn̥, idg., Sb.: Vw.: s. *ost-.
*ostʰ-, idg., Sb.: Vw.: s. *ost-.
*ostʰei̯on?, idg., Sb.: Vw.: s. *ostei̯on?.
*ostʰi, idg., Sb.: Vw.: s. *osti.
*ostʰrn̥, idg., Sb.: Vw.: s. *ostʰrn̥g.
*ostʰrn̥g, *ostʰrn̥, idg., Sb.: Vw.: s. *ostrn̥g.
*ou-?, idg., Adj.: Vw.: s. *oug-.
*ōudʰ-, idg., Sb.: Vw.: s. *ēudʰ-.
*oug-?, *ou-?, idg., Adj.: nhd. kalt;
ne. cold (Adj.);
RB.: Pokorny 783 (1352/32), ind.?, iran.?, arm., kelt., balt..
*ōus-
(1), *əus-, idg., Sb.: nhd. Mund (M.), Mündung, Rand;
ne. mouth (N.);
RB.: Pokorny 784 (1355/35), ind., iran., alb., ital., kelt., germ., balt., slaw., heth.;
Hw.: s. *əustā, *əustii̯om;
W.: lat. ōs, N., Antliz, Gesicht;
ahd. orare, st. N. (ja?), Schleier;
W.: lat. ōs, N., Antliz, Gesicht;
s. lat. ōrārium, N., Schweißtuch, Schnupftuch;
germ. *ōrāli, Sb., Schweißtuch;
ae. ōr-el, st. N. (a), Kleid, Gewand, Mantel, Schleier;
an. url, url-an, st. N. (a), Schleier um Kopf und Hals zu bedecken;
W.: lat. ōs, N., Antliz, Gesicht;
s. lat. ōrārium, N., Schweißtuch, Schnupftuch;
germ. *ōrāli, Sb., Schweißtuch;
as. ōrāl 2, st. N. (a)?, Oberkleid;
W.: lat. ōs, N., Antliz, Gesicht;
s. lat. ōrārium, N., Schweißtuch, Schnupftuch;
germ. *ōrāli, Sb., Schweißtuch;
ahd. ōrāl 6, st. N. (a), Tuch, Schleier, breites Oberkleid;
W.: s.
lat. ōra (1), F., Äußerste, Rand, Saum (M.) (1), Ende, Grenze;
W.: s. lat. ōstium, N., Eingang, Tür, Haustür;
W.: germ. *ōsa-, *ōsaz, st. M. (a), Mündung;
an. ōs-s (1), st. M. (a), Flussmündung;
W.: germ. *ōsa-, *ōsaz, st. M. (a), Mündung;
ae. ōr, st. N. (a), Anfang, Ursprung, Stirn.
*ōus-
(2), *əus-, *us-, *h₂eu̯s-, idg., Sb.: nhd. Ohr;
ne. ear (N.) (1);
RB.: Pokorny 785 (1356/36), iran., arm., gr., alb., ital., kelt., germ., balt., slaw.;
Hw.: s. *əusis, *əusos-;
W.: gr. οὖς (us), ὦς (ōs), N., Ohr, Öhr, Henkel;
W.: vgl. gr. λαγώς (lagōs), M., Hase;
? lat. lagōis, F.
nhd. Haselhuhn, Birkhuhn;
W.: s. gr. παρεία (pareía), παραύα (paraúa), F., Wange, Schläfe;
W.: lat. auris, F., Ohr, Ohrläppchen;
W.: germ. *auzō-, *auzōn, *auza-, *auzan, sw. N. (n), Ohr;
got. aus-ō 16, sw. N. (n), Ohr (, Lehmann
A237);
W.: germ. *auzō-, *auzōn, *auza-, *auzan, sw. N. (n), Ohr;
an. eyr-a, sw. N. (n), Ohr;
W.: germ. *auzō-, *auzōn, *auza-, *auzan, sw. N. (n), Ohr;
ae. éar-e, sw. N. (n), Ohr;
W.: germ. *auzō-, *auzōn, *auza-, *auzan, sw. N. (n), Ohr;
afries. âr-e 40 und häufiger, âr-, sw. N. (n), Ohr;
W.: germ. *auzō-, *auzōn, *auza-, *auzan, sw. N. (n), Ohr;
anfrk. ōr-a* 2, sw. N. (n), Ohr;
W.: germ. *auzō-, *auzōn, *auza-, *auzan, sw. N. (n), Ohr;
as. ôra 4, sw. N. (n), Ohr;
W.: germ. *auzō-, *auzōn, *auza-, *auzan, sw. N. (n), Ohr;
ahd. ōra 93, sw. N. (n), Ohr;
mhd. ōre, ōr, sw. N., st. N., Ohr;
nhd. Ohr, N., Ohr, DW 13, 1224.
*outlā, idg., F.: nhd. Binde;
ne. bandage (N.);
RB.: Pokorny 346;
Hw.: s. *eu- (2);
E.: s. *eu- (2).
*outos, idg., Adj.: nhd. unbekleidet;
ne. naked (Adj.);
RB.: Pokorny 346;
Hw.: s. *eu- (2);
E.: s. *eu- (2).
*ou̯ikā, idg., F.: nhd. Schaf;
ne. sheep;
RB.: Pokorny 784;
Hw.: s. *ou̯is.
*ou̯is, *h₂óu̯is, idg., F.: nhd. Schaf;
ne. sheep;
RB.: Pokorny 784 (1354/34), ind., arm., gr., ital., kelt., germ., balt., slaw.;
Hw.:
s. *ou̯ikā;
W.: gr. ὄις (óis), M., F., Schaf;
W.: s. gr. ὄα (óa), Sb., Schaffell;
W.: s. gr. οἴα (oía), Sb., Schaffell;
W.: s. gr. οἴεος (oíeos), Adj., vom Schaf seiend;
W.: s. gr. ᾤα (ōa), F., Kleidersaum, Rand, Einfassung;
W.: lat. ovis, F., Schaf;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
got. *aus, st. F. (i), weibliches Schaf, Mutterschaf;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
an. ā (2), st. F. (i), Mutterschaf, weibliches Schaf;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
an. ær (1), st. F. (i), weibliches Schaf;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
ae. éow-u, st. F. (ō), Schaflamm;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
afries. ei 5, st. F. (i), Schaf, Mutterschaf, weibliches Schaft;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
as. ėw-i* 1, st. F. (i), Schaflamm;
mnd. ewe, F.;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
ahd. ou* 6, st. F. (i), Schaf, Mutterschaf;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
ahd. ewit* 3, ouwit*, st. N. (a), Herde, Schafhürde;
W.: germ. *awi-, *awiz, st. F. (i), Schaf;
ahd. ewist* 19, ouwist*, st. M. (a), Schafstall, Schafhürde;
nhd. (schweiz.) Äugst, Äust, M., Schafstall, Schafhürde, Schweiz.
Id. 1, 154, 578;
W.: s. germ. *awidja-, *awidjam, st. N. (a), Schafherde;
ae. éow-d-e, ē-d-e, N., Schafherde;.
*ōu̯i̯om, *ōi̯om, idg., Adj., N.: nhd. Vogel..., Ei;
ne. egg (N.);
RB.: Pokorny 783 (1353/33), iran., arm., gr., ital., kelt., germ., slaw.;
Hw.: s. *əióm, *au̯ei-;
W.: gr. ὠιόν (ōión), ὤιον (ōion), êeon (ōeon), N., Ei;
W.: lat. ōvum, N., Ei, Eigestalt, ovale Gestalt;
W.: germ. *ajja-, *ajjam, st. N. (a), Ei;
got. *add-i, (Pl. *addj-a?), st. N. (a), Ei;
W.: germ. *ajja-, *ajjam, st. N. (a), Ei;
got. ad-a 1, krimgot., st. N. (a) Nom. Pl., Ei;
W.: germ. *aijja-, *ajjam, st. N. (a), Ei;
an. egg (2), st. N. (ja), Ei;
W.: germ. *aijja-, *ajjam, st. N. (a), Ei;
ae. ǣg, st. N. (a?), Ei;
W.: germ. *aijja-, *ajjam, st. N. (a), Ei;
ae. ǣg-er-, st. N. (a), Ei;
W.: germ. *aijja-, *ajjam, st. N. (a), Ei;
as. ėi* 9, st. N. (ja), Ei;
mnd. ey, ei, N.;
W.: germ. *ajja-, *ajjam, st. N. (a), Ei;
ahd. ei 18, st. N. (iz, az), Ei;
mhd. ei, st. N., Ei, das Geringste, Wertloses;
nhd. Ei, N., Ei, DW 3, 76.
*ozdos, *h₂ózdo-, *h₂ósdo-, idg., Sb.: nhd. Ast, Zweig;
ne. branch (N.);
RB.: Pokorny 785 (1357/37), arm., gr., germ.;
Hw.: s. *sed- (A), *ē̆ (1);
E.: s. *sed- (A);
W.: gr. ὄζος (ózos), M., Ast;
W.: germ. *asta-, *astaz, st. M. (a), Ast;
got. ast-s 9, st. M. (a), Ast, Streu von Laub, Zweig (, Lehmann A212);
W.: germ. *asta-, *astaz, st. M. (a), Ast;
ae. ōst, st. M. (a), Knoten, Klumpen (M.), Auswuchs;
W.: germ. *asta-, *astaz, st. M. (a), Ast;
as. ast* 1, st. M. (i), Ast;
mnd. ast;
W.: germ. *asta-, *astaz, st. M. (a), Ast;
ahd. ast 29, st. M. (i), Ast, Zweig, Segelstange;
mhd. ast, st. M., Ast, Querbalken;
nhd. Ast, M., Ast, DW 1, 589.
*ozgʰo-?, idg., Sb.: nhd. Knospe, Trieb;
ne. bud (N.), twig (N.);
RB.: Pokorny 786 (1358/38), iran., gr.;
W.: gr. ὄσχος (óschos), M., Zweig, Schössling, Weinranke mit Trauben;
W.: gr. ὄσχη (óschē), F., Zweig, Schössling, Weinranke mit Trauben;
W.: gr. ὤσχη (ōschē), F., Zweig, Schössling, Weinranke
mit Trauben.
|